Een markant onderdeel van de Amsterdamse skyline, de 175 meter hoge schoorsteen van de Hemwegcentrale, verdwijnt. Op 11 juni 2025 zet de betonschaar zich letterlijk in het beton van de schoorsteen. Voor Nederlanders en in het bijzonder Amsterdammers was het meer dan een industrieel object: het was een herkenningspunt, een icoon. De afbraak van de toren duurt naar verwachting zo’n drie maanden.
Of je nu op Schiphol landde, in de auto langs de haven reed of simpelweg woonde in de hoofdstad: de ‘wolkenfabriek’, zoals de schoorsteen in de volksmond werd genoemd, was altijd aanwezig. Van 1994 tot 2019 werd de kolengestookte ‘Eenheid 8’ gebruikt. Het verhaal van de Hemwegcentrale begint al eerder: in 1948 start de realisatie van het complex en in 1953 wordt de centrale feestelijk geopend door wethouder Franke. In de decennia die volgen breidt het complex zich uit. Nieuwe eenheden worden toegevoegd, oude verdwijnen. Gedurende de hoogtijdagen levert de centrale, met een vermogen van 630 megawatt, elektriciteit aan 750.000 huishoudens: een aanzienlijk deel van Amsterdam en omgeving.
Innovatie
Jarenlang is de Hemwegcentrale een broedplaats van technische innovatie. Mensen met een technisch hart werken dagelijks aan het verbeteren van de efficiëntie van kolenverbruik. In de latere jaren verschuift de focus naar vergroening: er wordt gezocht naar alternatieve grondstoffen als brandstof voor de centrale. In december 2019 komen er voor de laatste keer wolken uit de fabriek. Vattenfall besluit om de centrale, symbolisch voor een fossiel hoofdstuk, te sluiten.
Ontmanteling
Vanaf 2022 wordt gewerkt aan de ontmanteling van het terrein. Het is een logistieke onderneming waarbij zoveel mogelijk reststoffen, materialen en installaties worden hergebruikt en veilig afgevoerd. Op 11 juni wordt de laatste stap in de ontmanteling genomen: de schoorsteen wordt afgebroken. Op veilige afstand kan de media het moment dat de betonschaar in de toren gaat, meemaken.
Zoals de schoorsteen symbool stond voor technische vooruitgang in de 20e eeuw, zal het ontbreken ervan in de skyline een ander symbool zijn: voor de keuze voor een fossielvrije toekomst, het post-kolentijd en ecologische vooruitgang.
Lees hier een uitgebreider artikel over de ontmanteling van de schoorsteen.
